Stres jest reakcją naszego organizmu na trudności pojawiające się w życiu codziennym. Sytuacje te mogą wywołać w nas poczucie zagrożenia, lęk przed czymś lub kimś, brak pewności siebie oraz emocje takie jak: smutek, rozdrażnienie, złość przygnębienie, niepewność, napięcie. Aby pomóc nastolatkowi uporać się ze stresem, warto poznać jego przyczyny.

PRZKŁADOWE PRZYCZYNY POWSTAWANIA STRESU:

- brak wiary w swoje możliwości (np. na pewno nie dam rady, inni są lepsi)

- trudności w radzeniu sobie z emocjami (np. złość, agresja, smutek, wycofanie się z kontaktu)

- oczekiwanie porażki (np. wiem, że mi się nie uda, nie ma co się starać, i tak będzie klapa)

- stawianie sobie nierealistycznych celów (np. inni siedzą nad tym tydzień, a ja zrobię to w jeden dzień. Tylko taki sukces sprawi, że będę coś wart)

- stawianie sobie zbyt wysokich wymagań (np. nigdy nie jest dość dobrze, trzeba ciągle podnosić poprzeczkę)

- pomijanie powodów do zadowolenia (np. ciągle coś muszę, powinienem, małe sukcesy się nie liczą)

- złe samopoczucie (np. przeciążenie obowiązkami, choroba)

- zbyt mało czasu na relaks (pojawiające się poczucie winy, że się nie uczę lub nie pracuję - marnuję czas na nieważne sprawy)

SYMPTOMY PRZEDŁUŻAJĄCEGO SIĘ STRESU

- psychiczne: lęk, irytacja, złość, obniżony nastrój, negatywne myśli

- fizyczne: bóle głowy, żołądka, kołatanie serca, zaburzenia apetytu, snu, koncentracji, pocenie się

- zachowania: sięganie po alkohol i inne używki, spadek aktywności fizycznej, nadmierne oglądanie telewizji, przesiadywanie w Internecie, kompulsywne jedzenie

UDZIEL WSPARCIA ZESTRESOWANEMU DZIECKU

- Zachęć dziecko do podzielenia się kłopotem. Wybierz na rozmowę odpowiednie miejsce i czas - zadbaj o poufność spotkania (nie odbieraj telefonów, e-maili itp.). Staraj się zrozumieć jego uczucia, pomóż mu je nazwać i poznać źródło jego trudności. Zastanów się, dlaczego tak się czuje.

- Porozmawiaj z dzieckiem na temat problemowej sytuacji.

- Powiedz dziecku, że każdy z nas mierzy się z trudnościami czy problemami. Z powodu stresu, trudności mogą wydawać nam się większe, niż są w rzeczywistości. To sprawia, że unikamy rozwiązania problemu uważając, że jest on ponad nasze siły.  Z powodu stresu możemy również wpaść w pułapkę negatywnego myślenia o sobie (np. mnie się nic nie udaje, jestem gorszy od innych), co pozbawi nas wiary w możliwość zmiany sytuacji.

- Zapewnij o swoim wsparciu i pomocy.

- Nie bagatelizuj doświadczeń dziecka.

- Wspólnie opracujcie plan pokonania trudności/rozwiązania problemu.

MINITEST DLA RODZICA I DZIECKA

Poniżej przedstawiono wybrane strategie poradzenia sobie ze stresem. Zadaniem dziecka i rodzica jest samodzielne zaznaczenie tych strategii, które stosują w praktyce. Wspólna rozmowa rodzica z dzieckiem może toczyć się wokół podobieństw i różnic w sposobach radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Warto przedyskutować strategie, które mogą zostać wykorzystane do poradzenia sobie z aktualnym stresem.

- zrobienie sobie drobnej przyjemności

- rozmowa z bliską osobą na temat problemu

- wzięcie kilku głębokich oddechów i powiedzenie "dam sobie radę"

- wykonanie kilku ćwiczeń fizycznych

- zadbanie o relaks, np. w formie spaceru, ulubionej muzyki

- spotkanie z przyjaciółmi

- skupienie uwagi i myśli wokół tego, w czym się jest dobrym

- sen - odpoczynek uspokaja nerwy

- pozytywne myślenie

- poszukiwanie rozwiązania

- skorzystanie z pomocy specjalistycznej

POLEPSZ STAN FIZYCZNY DZIECKA

Warto zadbać o dobrą kondycję fizyczną dziecka. Pełni ona ważną rolę w radzeniu sobie ze stresem. Zadbaj o:

- DOBRY SEN DZIECKA - zwróć uwagę, aby przed snem nie korzystało z komputera, telefonu, odbiornika telewizyjnego

- WSPÓLNĄ AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ - na przykład krótka wycieczka rowerowa, wspólne bieganie, gra w piłkę

- ZDROWE ODŻYWIANIE - stres osłabia organizm, zdrowe odżywianie i wspólne jedzenie posiłków wzmacnia siły witalne

- CHWILE RELAKSU - robiąc dziecku nawet krótką przerwę na rzeczy, które sprawiają mu radość, możesz zapobiec nawarstwianiu się stresu

ĆWICZENIA DLA RODZICA

POMÓŻ DZIECKU

1. Wybierz jeden ze sposobów wspierania kondycji fizycznej swojego dziecka.

2. Wprowadź go w życie, najszybciej, jak to możliwe.

3. Zaplanuj stopniowe wprowadzenie następnych sposobów z listy.

---

POMÓŻ SOBIE

1. Spisz "dialog wewnętrzny", który zwykle prowadzisz ze sobą w sytuacjach stresowych. Analizuj, jakie myśli się pojawiają.

2. Podziel myśli na pozytywne i negatywne.

3. Przyjrzyj się temu, co faktycznie się wydarzyło, a co jest wynikiem Twojej interpretacji zdarzeń.

4. Zastanów się nad formą zmiany negatywnych myśli na pozytywne.

5. Dla różnych sytuacji stresowych wybierz właściwe autosugestie, jednak nie próbuj zmienić wszystkiego jednocześnie.

6. Stosuj pozytywną autosugestię przed sytuacją budzącą stres, w jej trakcie oraz po jej zakończeniu. Wypowiadaj ją głośno lub w myślach.

Źródło: materiały profilaktyczne opracowane dla PARPA I NPZ przez p. Janinę Węgrzecką-Giluń